मोटारगाडी व औद्योगिक कामे बंद झाल्याने भारतभरातील प्रदूषणाच्या पातळीत घट झाली आहे. हवेतील प्रदूषण आणि धुकेचे कमी परिणाम दिसून येणारे काही परिणाम पंजाबच्या जालंधरमध्ये समोर आले आणि तेथील रहिवासी अभूतपूर्व दृश्यासाठी जागृत झाले. हिमाचल प्रदेशातील हिमालय पर्वतरांगाचा एक भाग म्हणजे धौलाधर पर्वतरांगा केवळ विषाणू उत्सर्जनाच्या पातळीत उतार म्हणून दिसू लागली, केवळ भारतातच नाही तर जगभर, यामुळे संपूर्ण जगभर आकाश स्वच्छ झाले. २४ मार्चच्या मध्यरात्री लॉक डाऊन लादण्यात आल्यापासून आठवड्याभरानंतर शुक्रवारी ही घटना घडली. लोकांचे म्हणे आहेत कि लॉकडाऊनमुळे हवा स्वच्छ होत असल्याने हिमाचल प्रदेशातील बलाढ्य धौलाधार आता जालंधरमधून दिसू लागले आहेत. हे शक्य आहे याचा कधीही विचार केला नाही! जलंधर हे एकमेव असे शहर नाही की ज्याने स्वच्छ आकाश आणि स्वच्छ हवा अनुभवली. देशातील सर्वात स्वच्छ प्रदूषित शहर असलेल्या लुधियानासारख्या पंजाबमधील शहरांमध्येही असेच परिणाम दिसून आले. जगातील सर्वात मोठे लॉक डाऊन म्हणजे सर्व बाजार, मोल्स, कारखाने, बाजारपेठ, दुकाने आणि पूजास्थळे आता बंद झाली आहेत, बहुतेक सार्वजनिक वाहतूक स्थगित झाली आहे आणि बांधकामांचे काम रखडले आहे, कारण भारत आपल्या नागरिकांना घरीच राहून सामाजिक अंतराचा सराव करण्यास सांगत आहे. भारतीय पर्यावरणीय संस्था केअर फॉर एअरची सहसंस्थापक आणि आगामी ‘ब्रीदिंग हेअर इज्युरियस टू योर हेल्थ’ या पुस्तकातील लेखक ज्योती पांडे लवाकरे यांनी सांगितले की, “गेल्या दहा वर्षांत मी दिल्लीत असा निळा आकाश पाहिला नाही.” “या भीषण संकटाच्या दृष्टीने ही चांदीची अस्तर आहे जी आपण बाहेर पडून श्वास घेऊ शकतो.” मार्चच्या पहिल्या तीन आठवड्यांत मुंबई, पुणे आणि अहमदाबाद शहरांमध्ये सरासरी नायट्रोजन डायऑक्साईडच्या पातळीत ४०-५०% घट झाली. असे मत आहेत गुफरान बेग, जे एक वैज्ञानिक आहेत भारताच्या पृथ्वी विज्ञान मंत्रालयाच्या अंतर्गत हवा गुणवत्ता आणि हवामान अंदाज आणि संशोधन प्रणाली. जगात श्वसनाच्या आजाराचे सर्वाधिक प्रमाण भारतात आहे आणि जगात क्षयरोगाचे सर्वाधिक प्रमाण आहे. फुफ्फुसांच्या अशा व्यापक नुकसानीमुळे कोरोनाव्हायरसशी संबंधित जोखीम संभाव्यत: वाढू शकतात. डब्ल्यूएचओच्या मते, वृद्ध लोक आणि दम्यासह पूर्व-अस्तित्वातील वैद्यकीय स्थिती असलेले लोक कोरोनाव्हायरसने गंभीर आजारी पडण्याचा उच्च धोका असल्याचे दिसून येते. आख्या जगाला काळजी होती ती पृथ्वी भोवतालचा ओझोनचां लेयर कमी होत चालला आहे ज्यामुळे सूर्याची प्रखरता वाढत चालली आहे. हिमालयाचा बर्फ देखील हळू हळू वितळू लागला होता आणि समुद्राच्या पाण्याच्या पातळीत अत्यल्प वाढ होत होती. हे असच चालू राहील तर अजुन ८० ते ९० वर्षांनी पृथ्वी नष्ट होण्याची भीती निर्माण झाली होती आणि जगातला प्रत्येक देश हा विषय घेऊन चिंतेत होता. पृथ्वी वरील प्रदूषण ओझोन लेयेर कमी करण्या साठी कारणीभूत होता आणि आहे. पण म्हणतात ना, परिपूर्ण संतुलन कसे करावे हे निसर्गाला माहित आहे. अचानक आख्या जगात कोरोना नावाचं संकट आलं. लोक घाबरले, सगळ्यांना वाटायला लागलं की आता पृथ्वी विनाशाच्या दिशेनी चालली आहे. पण नाही, आख्या जगाला निसर्गाने एका क्षणात थांबायला लावलं. परिणाम काय झाला? पृथ्वी वरच प्रदूषण कमी झालं, गाड्या रस्त्यावर नाही त्यामुळे वायू प्रदूषण नाही, कारखाने चालू नाहीत त्यामुळे त्यांच्या रसायनाच पाणी समुद्रात आणि नदी मध्ये सोडलं जात नाही आहे. कित्येक हजार लिटरच्या नैसर्गिक तेल साठ्याची जपणूक केली जाते आहे. ह्याचा परिणाम? काल पर्यंत दिल्ली सारखं शहर जे जगातलं प्रदूषित शहर म्हणून ओळखलं जायचं त्याच्या हवेची पातळी ही चांगली कॅटेगरीत आली आहे. पुणे शहरात प्रदूषणाची पातळी ५२% नी कमी झाली. मुंबई मध्ये प्रदूषण ४०% नी कमी झाले. स्वच्छता ३६% नी वाढली. जगातल्या कित्येक प्रदूषित देशातल्या प्रदूषणाची पातळी एका झटक्यात कमालीची खाली आली. ह्या सगळ्याचा एकत्रित परिणाम ओझोनचां पृथ्वी भोवतालचा परत वाढू लागला आहे. निसर्गाने खूप सहन केलं, माणूस सुधारेल ही आशा धरली अखेर त्याला कठोर पाऊल उचलावे लागले आपल्या सगळ्यांना धडा शिकवण्यासाठी. शेवटी निसर्ग म्हणजे काय ईश्वराने निर्माण केलेलं सुंदर विश्व, तो त्याच हे सुंदर विश्व उध्वस्त होताना थोडाच स्वस्त बसेल? म्हणून थोड कठोर पाऊल त्या विधात्याने उचललं आहे. त्यात बरेच बळी देखील गेलेत. पण एखादी आई जशी आपल्या मुलाला घडवताना कधी कधी कठोर वागते, तसाच आज निसर्ग माणसा बरोबर वागत आहे. लौकरच तो ह्या विळख्यातून माणसाला नक्कीच बाहेर काढेल पण आता तरी माणसाने सुधारण्याची खूप गरज आहे अन्यथा निसर्गाचा अखेरचा घाला खूप भयंकर असेल. या कोरोनाव्हायरसची नैसर्गिक आपत्तीमुळे आपले महाराष्ट्र राज्यचे सरकार तसेच मा. मुख्यमंत्री उद्दय ठाकरे यांनी उच्च्लेले प्रत्येक पावूल कौतुस्पद आहेत. तसेच पूर्ण महाराष्ट्र सरकारचे मंत्री मंडल ज्या जिद्दीने आणी धर्य ने काम करत आहेत ते अतिशय चांगले आहेत. आम्ही सर्व लोकांचे लॉक डाऊनचा पालन करुन घरातच राहून सरकार व प्रशासनचे पूर्ण सहकार मुळेच या नैसर्गिक आप्पतीवर परमेश्वरचा कृपाने खरो खरच नक्कीच आपण विजय मिळणार. तसेच जे शूरवीर लोक डॉक्टर्स, नर्सेस, पोलीस, वाड बोय हॉस्पिटलचा पूर्ण स्टाफ आमचे सर्व पत्रकार भांदव व प्रशासनचे या कोरोनाव्हायरसची आप्पती मध्ये दिवस रात्र एक करुन काम करीत आहेत. या सर्वान मनपूर्वक सलाम खरोखरच तुम्हा लोकांचा जितका कौतुक केले ते कमीच पळेल. आम्ही सर्व तुमचा सोबत आहोत. तसेच राज्याच्या शालेय शिक्षणमंत्री वर्षा गायकवाड यांनी विद्यार्थ्यां संदर्भात जे मोठ्या निर्णयाची घोषणा केली. पहिली ते आठवीपर्यंतच्या सर्व परीक्षा रद्द करण्याची, तर नववी आणि अकरावीच्या परीक्षा १५ एप्रिलनंतर नंतर होतील, देशभरातील लॉकडाऊन संपे पर्यंत शाळांनी पालकांना फी भरण्यास भाग पाडू नये, पुढील शैक्षणिक वर्षाचे शाळांचे वर्ग सुरु झाल्याशिवाय शाळा व्यवस्थापनाने फी मागू नये, अशा स्पष्ट सूचना शिक्षणमंत्र्यांनी वर्षा गायकवाड शाळांना दिल्या आहेत हे सुध्दा अतिशय चांगला निर्णय होता. या सर्व निर्णायचे पालकांनी महाराष्ट्र चे सर्व शिक्षक व शिक्षणक्षेत्राचे मान्यवर लोकांनी स्वागत केले. परमेश्वर या कोरोना विषाणूचा लवकरात लवकर खात्मा करुन या जगाला मानवताचे रक्षण कर ही आपली विनंती आहेत.
लियाकत शाह (एमए बी.एड)
महाराष्ट्र राज्य कार्यकारी समिति सदस्य,
अखिल भारत जर्नालीस्ट फेडरेशन
